نشست هم‌اندیشی ناشران با یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دوشنبه (بیست‌ونهم آبان ۱۴۰۲) در اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران برگزار شد. در این نشست علی رمضانی، دبیر هفته کتاب سی‌ویکم و مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، محمدعلی مرادیان، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی، محمدرضا سلمان‌زاده، سرپرست مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اعضای هیئت‌مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران حضور داشتند.

لزوم هم‌افزایی اتحادیه ناشران و کتابفروشان با معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

سعید مکرمی در این نشست به بیان پیشنهادات و انتقادات خود پرداخت و گفت: اینکه حوزه فرهنگ چه نیازهایی دارد، باید از برآوردهای آماری به دست بیاید. لازم است که از روز اول نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، اطلاعات آماری از وضعیت نشر و حتی از مردم داشته باشیم. اطلاعاتی مانند اینکه مردم برای خرید به نمایشگاه می‌آیند یا برای تنفس فرهنگی؟ هر سیاستی داشته باشیم باید اطلاعات درستی هم در رابطه با موضوع داشته باشیم تا مسیر درست را پیدا کنیم. شاید بد نباشد بخشی از هزینه‌های جانبی نمایشگاه را برای کسب اطلاعات آماری درست صرف کنیم.

وی افزود: دوستان امیدوارند که این جلسات فصلی با شما را مرتب برگزار کنیم. ارتباط با شما در تصمیم‌گیری و همراهی اعضای اتحادیه ناشران و کتابفروشان هم‌افزایی خوبی ایجاد می‌کند و باعث می‌شود خروجی خوبی داشته باشیم. این درخواست کل جمع است که اتحادیه یا نمایندگان و رئیس آن در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی پیشگام باشند. اگر شما در کار اتحادیه دخیل باشید، بهتر به اعضا کمک خواهید کرد و بازخورد مثبتی از کف میدان به وزارتخانه می‌دهیم.

ابراهیم کریمی‌زنجانی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در ادامه ضمن تبریک هفته کتاب گفت: هفته کتاب هفته مبارکی برای اهالی فرهنگ و خصوصاً بخش کتاب و ناشران است. پس از چند سالی که به دلیل کرونا از هم دور بودیم، توانستیم دوباره دور هم جمع شویم و یک نشست صنفی برگزار کنیم.

کاظم علمی، نیز در ادامه به بیان نظرات خود پرداخت و افزود: پیشنهاد می‌کنم کارگروهی از وزارتخانه و ناشران تشکیل شود تا مشکلات صنفی را بررسی کنیم. دیدارهای فصلی منظم هم به کیفیت کار کمک می‌کند. باید در این جلسات روی مسائل و جزئیات کاری به یک جمع‌بندی مشخص برسیم.

محمد یراقچی در ادامه به تاثیر مثبت جلسات هم‌اندیشی ناشران اشاره کرد و گفت: درست است که ما کمیسیون بازرسی کتاب داریم اما بر اساس تجربه چند ساله در کتابفروشی می‌توانم بگویم که هیچ کتابفروشی از قصد و عمد، کتب غیرمجاز را در ویترین خود قرار نمی‌دهد و آن را عرضه نمی‌کند. چون اساساً به دنبال مشکل نیست. ما در کتابفروشی‌ها مشکلات بزرگ‌تر از این دست داریم که باید رفع و رجوع شود.

اردشیر بهجت نیز در این جلسه عنوان کرد: باعث خوشحالی است که فردی مثل شما با نگاه صنفی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور دارد. این به ارتباط صنف و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک می‌کند. فکر می‌کنم شغل ما و کار شما یک رسالت دارد. این مسئولیت ما را دوچندان می‌کند. امیدوارم وزارتخانه با حل مشکلات صنفی دوستان وضعیت مدیریت کتاب و نشر را به سمت بهبود هدایت کند.

فضای گفت‌وگو در حوزه ادبیات متفاوت است

علی رمضانی نیز ضمن تبریک هفته کتاب گفت: موضوع اتحادیه همیشه در بین صحبت‌های ما مطرح است. ما در عالی‌ترین سطح تصمیم‌گیری معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خدمت دوستان هستیم. اگر از فضای صنعت نشر و کتاب خارج شویم و در کنار سایر صنایع قرار بگیریم، می‌بینیم که فضای گفت‌وگو و اقناع در حوزه ادبیات متفاوت است. این به معنای ضعف این صنعت نیست. لذا این اتفاق از دو سر باید مراقبت شود. یکدستی و یکرنگی از دو طرف باید باشد.

وی افزود: ما با اعضای اتحادیه و خود هیئت‌مدیره گفت‌وگو و مشورت می‌کنیم. خانه کتاب و ادبیات ایران هم همیشه محل رفت و آمد کتابفروشان و ناشران بوده است. تغییر نوع نگاه نسبت به کتابفروشی، نشر و… موضوعی است که باید در دستور کار معاونت فرهنگی قرار بگیرد. در طول دو سال معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تعامل و رفت و آمد مستمر با مجموعه تشکل‌ها، اتحادیه و… را در دستور کار داشته است. امیدوارم همان‌طور که فرمودید این تعاملات به نفع ارتقاء صنعت و افزایش عملکرد باشد.

محمدرضا سلمان‌زاده نیز ضمن شنیدن انتقادات و پیشنهادات حاضران در جلسه گفت: این جلسات باعث می‌شود که نگاه‌ها در حوزه اجرایی و تصمیم‌گیری به یکدیگر نزدیک‌تر شود. این مجموعه‌های صنفی به عنوان بازوی فکری و اجرایی هم هستند که به سود هر دو طرف است و صنعت نفع می‌برد. امیدوارم با توجه به اینکه چند ماه دیگر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را در پیش داریم، از تجمیع قوای فکری و اجرایی دوستان استفاده کنیم.

جز به ارتقای فرهنگ کشور فکر نمی‌کنیم

در بخش دیگر این آیین یاسر احمدوند ضمن تبریک هفته کتاب گفت: این دورهم نشستن‌ها و جلسات به شناخت بهتر مسائل کمک می‌کند. اینکه اتحادیه به دنبال اتصال و ارتباط ناشران و نویسندگان است یک اتفاق مثبت و رو به جلو خواهد بود. حضور در این جلسه نشان از احترامی است که ما در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای دوستان قائلیم.

وی با اشاره به اینکه تشکل‌های خوبی در حوزه نشر و کتاب داریم و جلسات منظمی هم برگزار می‌کنند، عنوان کرد: اتحادیه باید در امور صنفی هم نظر کارشناسی داشته باشد. ناشران و کتابفروشان از اتحادیه توقع دارند که مشکلاتشان را منعکس کند و در صورتی که نظرات اعضا را منتقل کنید و مجموع دستگاه‌های دولتی هم در جریان این مسائل قرار خواهند گرفت. امیدواریم که مشکلات حوزه نشر مرتفع شود و ما هم در جهت حل مشکلات اتحادیه همکاری می‌کنیم. اتحادیه تهران نظرات و پیشنهادات خود را به اداره کل ارشاد استان تهران برای پیگیری مؤثر منتقل کند.

او به تاثیر مثبت جلسات با ناشران اشاره کرد و گفت: علاقه‌مندیم که اتحادیۀ ناشران و کتاب‌فروشان تهران قوی باشد. اینکه انتخابات اتحادیه گاهی به حد نساب نمی‌رسد و باید انتخابات مجدد برگزار شود جای تأمل و آسیب‌شناسی دارد. من و شمایی که اینجا هستیم وظیفه داریم که کار کتاب و نشر را توسعه و رونق دهیم. همه تلاش من و همکاران در معاونت فرهنگی شناخت دقیق مسائل در حوزه نشر و کتاب و تجمیع اراده برای رفع مشکلات و حرکت در این مسیر است. تا روزی که در معاونت فرهنگی هستیم جز به ارتقای فرهنگ کشور فکر نمی‌کنیم. به این فکر می‌کنیم از تولید تا توزیع و ترویج کتاب قدمی برداریم. حقوق ناشر و پدیدآورنده، تکثیر غیرقانونی کتاب، اختلافات بین اجزای مختلف این صنعت، نوع ترویج، تناسب تولید و عرضه در کشور، کمبود کتابخانه‌های جامع در کشور و مغتنم نبودن دستاوردهای نشر از مشکلات صنعت نشر است.

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شیوه نظارت بر راهبری محتوا در حوزه نشر را جزو مسائل مهم دانست و مطرح کرد: ما در سال حدود هشتاد هزار کتاب چاپ اول داریم. چگونگی تولید محتوای این کتاب‌ها موضوع مهمی است. از همه دوستانی که پیشنهاد و راه‌حلی دارند دعوت می‌کنم که برای حل مشکل پیش‌قدم باشند. حوزه فرهنگ، حوزه تکثر و جمعی فکر کردن است. نگاه و تلاش ما هم همین است. ما به کمک و پشتیبانی شما دوستان نیاز داریم و دولت به تنهایی قادر به انجام هیچ کاری نیست. در جمهوری اسلامی، دولت بدون مردم پوچ و بی‌معنی است. اگر همه کنار هم باشند مشکلات حل می‌شود اما اگر نباشند یک کار نمایشی رخ می‌دهد که قدرتی برای حل مشکلات وجود ندارد.

احمدوند درخصوص راه‌اندازی بخش داوری کتاب و نشر گفت: ما در حال راه‌اندازی بخش داوری کتاب هستیم. اختلافات حقوقی بین اعضای مختلف صنعت نشر مانند نویسنده، مترجم، مروج و… از این طریق حل خواهند شد. بسیاری از اعضای حوزه نشر از مشکلات خود شکایت نمی‌کنند چون جای مرتبط و امنی برای پیگیری مطالبات ندارند.

وی با اشاره به اینکه دولت مانع واردات کاغذ نیست و مخالف بودیم که تعرفه واردات کاغذ افزایش پیدا کند، بیان کرد: دولت عزم کرده در زمینه زیرساخت و کاغذ بدون عمل نمایشی کارهایی انجام دهد. تولید داخل باید به جایی برسد که توان رقابت داشته باشد. ما نمی‌خواهیم به تولید ملی رانت بدهیم اما باید برای تولید داخل هم احترام و اعتباری قائل باشیم. برخی می‌گویند چرا با واردات کاغذ، کتاب ارزان نشد! نباید مسائل را ساده ببینیم؛ مگر فقط کاغذ در تولید کتاب دخیل است؟ بر اساس آمار، کتاب کمتر از دیگر اجناس گران شده است. این یعنی کتابفروش ناشر، نویسنده و… زیر فشار هستند. به جای اینکه حوزه نشر را تقویت کنیم دائم ادعا می‌کنیم که کتاب باید ارزان شود. به لحاظ دستوری در اقتصاد نمی‌توانیم جنسی را ارزان کنیم چون قیمت تمام شده کالا مؤلفه‌هایی دارد.

ساماندهی حوزه عرضه و توزیع با «بازار کتاب»

او همچنین مطرح کرد: تمام تلاش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران این بود که تمام ناشران حضور داشته باشند. حتی برخی ناشران علاقه‌مند بودند که ادعا کنند به دلایل غیرصنفی در نمایشگاه حاضر نیستند. این نمایشگاه، نمایشگاه دستاوردهای صنعت نشر است و قرار نیست حتماً به خاطر سود و نفع از آن دفاع کنم. چون برخی ناشران برای حضور در نمایشگاه به برآورد اقتصادی آن فکر می‌کنند. در نمایشگاه سال بعد هم همین رویه را داریم. از همکاری شما عزیزان استفاده می‌کنیم و حضور حداکثری را می‌خواهیم. هر پیشنهادی دارید مورد توجه ماست. من به دوستان گفتم که اتحادیه در شورای سیاست‌گذاری باید حضور داشته باشد. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم یک موجود زنده است که احتیاج به تغییر و بازنگری دارد.

او با اشاره به تمایل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در همکاری مدیریت نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و رویدادهای فرهنگی گوناگون گفت: ما گاهی می‌شنویم که دولت به تصدی‌گری تمایل دارد؛ ولی ما هیچ علاقه‌ای به تصدی‌گری نداریم. در مدیریت نمایشگاه‌های استانی پذیرای پیشنهادات دوستان هستیم. برخی از دوستان از نمایشگاه بازدید کردند و گفتند که می‌توانیم این بخش را بر عهده بگیریم. ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هیچ علاقه‌ای به تکفل کارهایی که دیگران می‌توانند انجام دهند، نداریم.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه در سامانه «بازار کتاب» هم همین اعتقاد را داریم، عنوان کرد: در «بازار کتاب» بستری ایجاد شده که کتابفروشی‌ها بتوانند محصول را به همه ایران عرضه کنند. این موضوع از عوامل فنی گرفته تا دیگر موضوعات هزینه‌بر است. تنها انتفاعی که برای ما وجود دارد ساماندهی حوزه عرضه و توزیع است. برخی چیزها از توان بخش خصوصی خارج است. زیرساخت کلان حوزه فرهنگ را دولت باید فراهم کند. در همه کارهایی که انجام می‌دهیم راه گفت‌وگو، نقد و اصلاح وجود دارد. ما هم اصراری بر رویه خود نداریم. هدف این است که کار نشر برای اهل آن راحت و برای نااهل آن سخت باشد. یعنی کسی که کار نشر بلد نباشد وارد آن نشود.

یاسر احمدوند در پایان گفت: ما خود را دانای کل نمی‌دانیم. من روزانه دوستان ناشر و نویسنده را می‌بینم و از تجربیات و پیشنهادات آنها استفاده می‌کنم. فکر می‌کنم در سطح کلان و ملی مشارکت بیشتری لازم داریم. نظارت صنفی نظارت بر فعالیت صنف و عمل به مسئولیت‌های مراجع ذی‌صلاح از مسئولیت‌های صنف است. باید برای رفتار غیرقانونی ناشران تدبیر کرد. باید به تخلفات قانونی در حوزه کتاب و نشر فکر کنیم و کارگروه نظارت بر آن داشته باشیم. (به نقل از ایبنا)